Afscheid van het B-kantje

Met de opkomst van muziek via internet is hij definitief verdwenen: het B-kantje. De achterkant van het 45-toeren singeltje was de plek waar artiesten hun meest overbodige liedjes wegstopten en waar je soms verborgen pareltjes vond. Maar mp3-tjes hebben nu eenmaal geen kanten en daarmee is de B-kant overbodig geworden.

When Doves Cry / 17 Days van Prince

Aan de andere kant: zo begon het ook met de eerste platen. De zware 78-toeren versies hadden maar één bespeelbare zijde. In de jaren '50 kwam de vinyl single met een A- en een B-kant op de markt. Welk liedje op welke kant terecht kwam, was toeval. Radiostations draaiden beide kanten en ze  werden vooral gebruikt in jukeboxen. 

Platenmaatschappijen wilden in de jaren zestig graag de volle aandacht vestigen op de A-kant, die een radiohit moest worden. Ze zorgden ervoor dat de disk jockey geen keuze meer had, door te kiezen voor een inferieur nummer op de B-kant. Producer Phil Spector was hier berucht om; hij nam vaak nog snel even een vulnummer op voor de B-kant, die zeker niet gedraaid zou worden.
James Brown ging na het omdraaien van het plaatje gewoon door waar hij gebleven was, 'part 2' van Get Up of Cold Sweat stond achterop. Elvis Presley en The Beatles maakten b-kanten die niet onderdeden voor hun A-zijde.

Dubbeltreffers

The Beatles waren in 1965 de eersten die Day Tripper/We Can Work It Out als een officiële dubbele A-kant uitbrachten. Ze herhaalden dat nog een paar keer. Lennon en McCartney wilden beiden niet op de B-kant, aan de hoesjes is niet te zien wiens nummer op de achterkant staat. Mijn favoriet is Penny Lane/Strawberry Fields uit 1967, allebei nummers over bestaande plaatsen uit hun jeugd, elk heel anders uitgewerkt.

 

Nog een paar dubbele A-kanten*:

Queen - We Are The Champions/We Will Rock You (1977) 

Elvis Presley  - Hound Dog /Don't Be Cruel (1956) 

Gorrilaz - El Mañana/ Kids With Guns (2006) 

The Beach Boys - Wouldn't It Be Nice/God Only Knows (1966)

Eind jaren zestig groeide de populariteit van albums. In de jaren zeventig werd de B-kant de plek voor artiesten om de liedjes te plaatsen die qua ruimte, maar ook qua sfeer of concept niet op het album pasten. Het werd dé plek voor instrumentals, experimenten en coverversies.
Reggaenummers hadden vaak instrumentale versies van de A-kant als achterkant. Die ‘version’ groeide uit tot de ‘dub-version’, door nabewerking in de studio, met vooral heel veel echo en af en toe een flard zang. Lee Perry en King Tubby waren de pioniers van de dub. In de discotijd is hier de remix uit voortgekomen.

De betere B-kantjes

Sommige artiesten staan bekend om hun hoogwaardige B-kantjes. Prince maakte in zijn meest creatieve tijd zoveel muziek dat de liedjes die op de B-kant terecht kwamen vaak favoriete nummers van zijn fans zijn geworden. Hij speelt ze soms ook tijdens concerten.
In de jaren '80 waren er enkele bands zoals The Smiths en The Cure die de lat voor de B-kant een stuk hoger legden. Eén van de bekendste Smithsnummers, How Soon Is Now, was zelfs eerst een B-kant. Een volgende generatie artiesten waaronder Radiohead werd geïnspireerd om het beste voor de B-kant te bewaren en geen kliekjes uit te brengen. Zo werden de 80's en 90's de gouden tijd voor de B-kant, al had de cd-single eigenlijk maar één kant.

Enkele favoriete B-kantjes:

Pearl Jam – Yellow Ledbetter (B-kant van Jeremy, 1992) 

Prince - 17 Days (B-kant van When Doves Cry, 1984) 

Radiohead - Fog (B-kant van Knives Out, 2001) 

Kate Bush - Under The Ivy (B-kant van Running Up that Hill, 1985) 

R.E.M. - It's A Free World, Baby (B-kant van Drive, 1992)

The Smiths - Please, Please, Please, Let Me Get What I Want (B-kant van William, It Was Really Nothing, 1984) 

The Cure – The Exploding Boy (B-kant van In Between Days, 1985)

Nirvana – Even In His Youth (B-kant van Smells Like Teen Spirit, 1991)

 
Dan zijn er nog B-kanten die hun A-zijde compleet overschaduwden. Always on My Mind van Elvis Presley was de B-kant van Separate Ways in 1973. Wie kent dat nummer nog? Het Madonnanummer Angel werd niet opgepikt in 1985, maar de B-kant Into the Groove werd een grote hit.

Dubbele B-kanten

Hoe heette zo'n rondje voor in een singeltje eigenlijk?**

Met de komst van de 12-inch, de cassettesingle en de cd-single was er ruimte voor meer B-kantjes. Het werd een manier om fans over te halen de single te kopen voor de B-kantjes. Zo werden de verkopen van de A-kant opgestuwd, soms werden er zelfs twee of drie verschillende versies van één single uitgebracht, gericht op de verzamelaars onder ons.

Uiteindelijk kwamen veel van die B-kantjes weer op eigen verzamelalbums of uitgebreide deluxe-albums terecht, zodat je er niet meer naar hoefde te zoeken. Met de teloorgang van de cd-single eind jaren negentig en de komst van mp3 is de B-kant echt een overblijfsel uit een andere tijd geworden.

Nu hoef je niet meer naar de winkel te gaan voor een singeltje, alles is via internet direct beschikbaar. Als er in een veelbekeken tv-programma een oud nummer zit, komt die via de vele downloads meteen weer in de hitlijsten. Liedjesmakers zullen nieuwe manieren moeten vinden om hun pareltjes te verbergen. De single zal het in zijn eentje moeten doen. 

 * Niet altijd officieel zo uitgebracht, soms was het achteraf een dubbeltreffer.
** Het is een single-adaptor, maar ik ken niemand die het zo noemt.

Bronnen/links:
Wikipedia, Spotify